Wednesday, December 7, 2016

گفته می شود بعد از عملیات مرصاد، با فرمان امام خمینی(ره) زندانیان سیاسی که بر سر موضع پیشین خود باقی مانده بودند، اعدام شدند، و وسایل و لوازم شخصی آنها به خانواده هایشان بازگردانده شد. در این جریان حتی اعدام زنان که بسیار در اسلام محدود است، رخ داده بود و ادعا می شود که نظر به ممنوعیت اعدام دوشیزگان دختران باکره را به عقد در می آوردند و بعد از این که باکرگی آنها عزل شد، اعدامشان می کردند. پاسخ شما به این مسائل چیست؟


۲٫یکی از ادعاهای ضدانقلاب این است که از آنجایی که در اسلام اعدام دختران باکره ممنوع است، دختران باکره ای که به اعدام محکوم می شدند را سپاهیان صیغه می کردند و بعد از تجاوز و از بین رفتن باکرگی آنها را اعدام می کردند! گذشته از اینکه اگر مبنای اعدام کنندگان اسلام می بود(که بخاطرش نتوانند دختران باکره را اعدام کنند) بر مبنای همین اسلام نمی توانستند یک دختر را به زور صیغه کنند و باکرگی او را بردارند و روی همین حساب باطل بودن این ادعا ثابت می شود؛ بد نیست بدانید اساس این ادعا از کجا برخاسته است: آیت الله منتظری در کتاب خاطرات خود در بخش مربوط به اعدامهای سال ۶۷، از بحثهای بین خود و امام خمینی توضیحاتی می دهد که آشکار می کند که این داستان چگونه ساخته شده است. به طور خلاصه ایشان اشاره می کند که وقتی بحث اعدامها مطرح شد، من اعتراض کردم که در زندانها زنان نیز اعدام می شوند، اعدام زن در اسلام بسیار محدود است و دختران را نیز اعدام نمیکنند، امام نیز گفت خب به آقایان بگویید دخترها را اعدام نکنند، بعد آمدن اینطرف و آنطرف اینطور وانمود کردند که منتظری گفته دخترها را نکشید، اول آنها را صیغه کنید و بعد اعدام کنید. در خارج از کشور هم منافقین این را دست گرفته بودند.(کتاب خاطرات آیت الله منتظری، اتحادیه ناشران ایرانی در اروپا]نشر باران، نشر خاوران و نشر نیما[، چاپ دوم ۱۳۷۹، فصل دهم، صفحه ۳۴۵-۳۴۴)

پس آشکار است که این شایعه ابتدا در مورد آیت الله منتظری ساخته شده بوده است، و در واقع هم ایشان زمانی که قائم مقام رهبری نظام بودند، بسیار منفور بودند و بسیاری از این حرفها در مورد ایشان ساخته می شد. طبیعی است که بعد از تغییر نگرش ایشان و قرار گرفتن ایشان در برابر طیف اصلی نظام، دیگر نمی شد این سخنان را در مورد او بگویند و به جای اینکه بگویند منتظری گفته، گفتند در زندانها روالشان چنین بود!!


نامه فوق محرمانه منتظری به خمینی در اعتراض به اعدام دختران سیزده چهارده ساله

محضر مبارک آیت الله العظمی امام خمینی مدظله العالی
پس از سلام، با اینکه مدتی است موفق به زیارت حضرتعالی نشده ام و تصمیم داشتم برای امور جاریه کشور که طبعا هر کدام مسئولی دارد مزاحم اوقات شریف نشوم، ولی بر حسب احساس وظیفه شرعی لازم دانستم به نحو اجمال خاطر حضرتعالی را به جریاناتی که در مهمترین ارگانهای ضامن بقاء انقلاب و کشور می‎گذرد جلب کنم:
۱ء ضعف شورایعالی قضایی و بالنتیجه دادگاههای انقلاب به حدی است که افراد صادق و متعهدی که خود در متن آنها هستند می‎گویند اوضاع جاری زندان اوین و بسیاری از زندانهای شهرستانها از قبیل اعدامهای بی رویه و احیانا بدون حکم قضات شرع یا بدون اطلاع آنها و گاهی به رغم مخالفت با آنها و ناهماهنگی بین دادگاهها و احکام صادره و تاثیر جوها و احساسات و عصبانیتها در احکام صادره و حتی اعدام دختران سیزده چهارده ساله به صرف تندزبانی بدون اینکه اسلحه در دست گرفته یا در تظاهرات شرکت کرده باشند کاملا ناراحت کننده و وحشتناک است، فشارها و تعزیرات و شکنجه های طاقت فرسا رو به افزایش است.
آمار زندانیان به حدی است که بسا در یک سلول انفرادی پنج نفر باید با وضع غیر انسانی بمانند؛ حتی به آنها نوعا امکانات نماز خواندن هم داده نمی شود؛ و به تعبیر یکی از قضات شرع هرج و مرج و خود مختاری مسئولین بازجویی و بازپرسی سخت نگران کننده است. اعدامهای اخیر معمولا از مهره های رده سوم و چهارم و سمپاتها می‎باشد و مهره های اصلی کاملا به کار مشغولند و از اعدام شدگان قهرمان سازی کرده و افراد دیگری را به دام انداخته و به میدان می‎فرستند. اگر مهره های اصلی و موثر اعدام می‎شدند و کار توجیهی روی اغفال شدگان انجام می‎شد ءنظیر آنچه با گروه فرقان انجام شدء امید بود که ریشه این گروهها و فکر آنها کنده شود، ولی با زیاد شدن آمار معدومین ممکن است در کوتاه مدت جریان ترور ضعیف گردد ولی بالاخره با شکل و تجربیات پیچیده تری جوانه می‎زنند و مشکل همچنان باقی است. زمزمه هایی حتی از خانواده های متعبد و مذهبی شروع شده که معلوم نیست گسترش نیابد، چون خون طبعا تحریک کننده عواطف و احساسات است، و بالاخره اموری در زندانها می‎گذرد که اگر حضرتعالی اطلاع داشتید قطعا به آنها رضایت نمی دادید. البته این مطالب را کسی به حضرتعالی می‎نگارد که از اول مخالف گروهها بوده و از آنها هم ضربه خورده و سعی دارد عقل و فکر را حکم قرار دهد و تحت تاثیر احساسات آنی واقع نشود.
۲ء سپاه پاسداران تقریبا به صورت اهرم گروهها و افراد در آمده، در برخوردها و تصفیه ها و عزل و نصب ها کمتر تقوی و خط اسلام و رهبر مطرح است، و بسا احیانا به جای تصفیه افراد مشکوک یا مظنون افراد صالح و مفید تصفیه و حقوق آنان قطع می‎شود، و پیش بینی می‎شود اگر سپاه به این وضع پیش برود در آینده نزدیکی این ارگان انقلابی متلاشی یا به صورت یک ارگان انتظامی بی خاصیتی درآید. لازم است به هر نحو ممکن سپاه از گروه بازی نجات یابد و نمایندگی حضرتعالی در آن به شکل فعال و موثر در آید.





Tuesday, December 6, 2016

رژیم زن ستیز ایران

بعد از ۳۷ سال هنوز از سیاست ها و شدت عملکردهای خشونت بار رژیم آخوندی علیه زنان و دختران ایران کاسته نشده است چرا که این رژیم زن ستیز پایه و اساس خود رابر سرکوب و تبعیض علیه زنان بنا کرده است ماهیت دولتی و رسمی خشونت علیه زنان در ایران شایان بازخواست جامعه بین المللی در رابطه با نقض تعهدات رژیم ایران در رابطه با حقوق زنان میباشد رژیمی که خشونت علیه زنان را نهادینه کرده است وهرنوع خشونتی را علیه زنان تجویز میکند تنها کشوری در جهان که به خاطرمخالفت زنان بر علیه این خشونت ها هزاران زن اعدام یا در زیر شکنجه و در سیاه چالها به سر میبرند 
آنها بعد از سپری کردن یک دوره طولانی در سلولهای انفرادی زیر شکنجه و بازجویی، به حبسهای طولانی مدت محکوم می شوند و در زندانها مورد تجاوز و قرار میگیرند و به بیماریهای مختلف مبتلا می گردند و از دسترسی به هرگونه خدمات درمانی و رسیدگیهای 
پزشکی جلوگیری می شود تا آنها را زجرکش کنند.
 از جمله میتوان به فاجعه اسیدپاشی زنجیره ای به زنان به بهانه بدحجابی اشاره کرد و  هرنوع خشونت فیزیکی و برخورد با زنان را آزاد کرده اند و رژیم نیروهای جدیدی را از جمله پلیس اخلاقی و یک جبهه به نام جبهه ملی مردمی عفاف و حجاب که متشکل از 301 موسسه میباشد تا حجاب زنان را کنترل کنند در یک تحول بی سابقه، مجازات شلاق هم به اشکال رسمی خشونت علیه زنان اضافه شد که زنان و حتی دختر بچه ها هم در شهرهای مختلف از این امرمستثنی نبوده اند. بدترین جنبه خشونت علیه زنان در ایران این است که  بانی این پدیده دولت و رژیم حاکم بر کشور است مقامات و ارگانهای حکومتی در جامعه در همه جا خشونت علیه زنان را ترویج و تحریک می کنند.
تا زمانی که رژیم زن ستیز آخوندی در حاکمیت است حقوق زنان در ایران به رسمیت شناخته نخواهد شد وسرنگونی رژیم یک ضرورت تاریخی است در عین حال جامعه بین المللی باید با اتخاذ اقدامات و ساز و کارهای مناسب دولتهایی چون رژیم ایران را در قبال جنایاتش علیه زنان مورد بازخواست قرار بدهد.

بنفشه کریم زاده



Wednesday, November 16, 2016

ئا فره ت و مادده ھۆشبه رەکان

جه‌ماوه‌رنیوز

وه‌نه‌وشه‌ که‌ریم زاده‌      


له‌ سه‌ده‌ى ٢١ى زایینى که‌ ئێمه‌ له‌ سه‌رده‌مى جیهانى خه‌یرایى و پێشکه‌وتندا ده‌ژین ڕۆژ به‌ ڕۆژ ته‌مه‌نى توند و تیژى کۆمه‌ڵایه‌تى  و تاوان دا ئه‌به‌زیت و ئه‌م شێوازه‌ دابه‌زینه‌ى ته‌مه‌نى تاوان کردن له‌ نێو مروڤه‌کاندا ده‌ سه‌لمێنێت که‌ پێشکه‌وتنى جیهان به‌وشێوازه‌ به‌ قازانجى مرۆڤه‌کان نییه‌ و ئافره‌تان زۆرتر له‌، چینه‌کانى ترى کۆمه‌ڵگا ده‌بن به‌ قوربانى کێشه‌ کۆمه ڵایەتی .  

ماده‌ هۆشبه‌ره‌کان ئه‌گه‌ر سه‌ره‌کى ترین کێشه‌ى ژنان نه‌بێت، بێگومان یه‌کێک له‌ به‌ر چاوترین کێشه‌کانى ئافره‌تانه‌ که‌ به‌ داخه‌وه‌ خه‌ریکى گه‌شه‌ سه‌ندنه‌ . 

 هه‌ندێ له‌ کۆمه‌ڵگاکان هه‌ست ئه‌که‌ن که‌ مه‌سه‌له‌ى مادده‌ هۆشبه‌ره‌کان ته‌نها و ته‌نها پێوه‌ندى هه‌یه‌ به‌ ڕه‌گه‌زى نێرینه‌وه‌ و ژنان قوربانى ئه‌م کێشه‌یه‌ نابن ، به‌ڵام ئاماره‌کان ده‌یسه‌لمێنن که‌ هه‌رچى جیهان زۆرتر و زۆرتر به‌ره‌و پێشکه‌وتن ده‌ڕوات کچان و ئافره‌تانیش هاوکات له‌گه‌ڵ پیاوانى کۆمه‌ڵگا ڕووبه‌ڕووى ئه‌م کێشه‌ ده‌بنه‌وه‌ و هه‌ندێ له‌ واتاکان و ئاماره‌کانیش ده‌رى خستووه‌ که‌ له‌ هه‌ندێ له‌ کۆمه‌ڵگاکان ئافره‌تان زۆرتر له‌م باره‌وه‌ تووشى مه‌ترسى بوونه‌ته‌وه‌  . 

 هه‌ندێ له‌ هۆکاره‌کانى ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌ بریتیه‌ له‌ : 
  1-داهاتى نایه‌کسان بو ئافره‌تان له‌ چاو پیاواندا .
  2-  توندوتیژى دژ به‌ ژنان له‌ کۆمه‌ڵگاى پیاوسالارى دا .
  3- یارمه‌تى نه‌دان به‌ ئافره‌تان بۆ به‌شدارى کردن له‌ چالاکێ کۆمه‌ڵایه‌ تییه‌کان.
  4- قه‌یرانى سیاسى که‌ خۆى ده‌توانێت کاریگه‌رى ڕاسته‌و خۆى بێت له‌ سه‌ر قه‌یرانى ئابوورى ، کۆمه‌ڵایه‌تى و کولتوورى و هه‌موو ئه‌م قه‌یرانانه‌ خۆى دۆخێک ئه‌خوڵقێنێت که‌ کچان و ئافره‌تان هان ئه‌دات به‌ڕه‌و مادده‌ هۆشبه‌ره‌کان .

به‌داخه‌وه‌ له‌ کۆمه‌ڵگا دواکه‌وتووه‌کان که‌ هه‌ندێ له‌ ڕووناکبیران باسى ئه‌وه‌ ده‌که‌ن که‌ به‌ کار هێنانى مادده‌هۆشبه‌ره‌کان ده‌بێت وه‌کوو کێشه‌یه‌کى ده‌روونى سه‌یرى بکرێت ، به‌ڵام هه‌مان  ڕووناکبیران به‌ چاوێکى زۆر جیاوازه‌وه‌ سه‌یرى ئه‌و ئافره‌تانه‌ ئه‌که‌ن که‌تووشى  ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌ بوونه‌ته‌وه‌ و ئاماده‌نین که‌ وه‌کوو نه‌خۆشێکى ده‌روونى سه‌یرى ژنان بکه‌ن و لە هه‌ندێ حاڵه‌ تێشدا وه‌کوو تاوانبار سه‌یریان ده‌که‌ن .  

 
ڕوڵى بنه‌ماڵه‌کان چییه‌ ؟

به‌ڵام مه‌سه‌له‌یه‌کى یه‌کجار گرنگ هه‌یه‌ که‌ ئه‌ویش کاریگه‌رى ڕاسته‌وخۆى بنه‌ماڵه‌یه‌ له‌ سه‌ر داهاتووى منداڵان .
به‌داخه‌وه‌ هه‌ندێ له‌ بنه‌ماڵه‌کان که‌مته‌رخه‌مى ئه‌که‌ن له‌ ته‌رخان کردنى کات بۆ منداڵه‌کانیان و ئه‌ویش  خۆى بابه‌تێکى گرنگه‌ که‌ ده‌بێت باسێکی زۆری لە سەر بکرێت
   بنه‌ماڵه‌ دەبێ ئەوەندە گرنگی بە منداڵەکانیان بدەن لە نێو ماڵ بە تایبەت گەنجەکان چۆن تەڵەنی گەنجی تەمەنێکی پڕ لە پێویست وھەڵچوونی دەروونییە و گەنجەکان بۆیان ھەیە کە لە ئەو تەمەنە توشی ھەزاران ڕووداوی ناخۆش بن و گرنگی نەدان بە ئەوان لە لۆیەن بنەماڵە دەبێتە ھۆی ئەوە کە پەنا بەرن بۆ ناو کۆمەڵگە و تووشی سەدان کارەسات بنەوە  له‌بیرى نه‌به‌ینه‌وه‌ که‌ ئه‌وه‌ بنه‌ماڵه‌یه‌ له‌ کاتى فشارى ده‌روونى به‌تایبه‌تى  کچان له‌ته‌مه‌نى هه‌رزه‌ کاریدا دەبێ بیانگرنە باوه‌ش و هه‌موو پیداویسته‌ جیاوازه‌کانیان بگرنە ئه‌ستۆ ، و زۆر ئازاردەرتر  لێکۆڵینه‌وه‌کان ئەوە دەسەلمێنێت ئه‌و بنه‌ماڵانه‌ که‌ پیاوێکى تووشى ماده‌ هۆشبه‌ره‌کانی تیادا هه‌بێ کاریگه‌رى ڕاسته‌وخۆى ده‌بێت له‌سه‌ر ئافره‌ته‌که‌ ، به‌ومانایه‌ که‌ هه‌وڵى ئه‌وه‌ ئه‌دات که‌ ئافره‌ته‌که‌ش تووشى هه‌مان کێشه‌ بکات که‌ ئاسانتر بتوانێت به‌رده‌وام بێت له‌ کاره‌کانیدا .

کچان و ئافره‌تان قوربانى هه‌ستى خۆشه‌ویستی
 به‌داخه‌وه‌ که‌ خۆشه‌ویستى یه‌کیک له‌و قۆناغه‌ جوانانه‌یه‌ که‌ مروڤ له‌ سه‌ردمى هه‌رزه‌کارى و گه‌نجایه‌تى تێپه‌رى ده‌کات ، به‌ڵام له‌ هه‌ندێ حاڵه‌تدا کچان و ته‌نانه‌ت ئافره‌تان به‌ بێ بیرکردنه‌وه‌ له‌گه‌ڵ کوڕ یان پیاوێک خۆشه‌ویستى ئه‌که‌ن که‌ زۆر جار فێڵیان لێ ده‌کرێت و، وەکوو ئامرازێک کەڵکیان لێ دەگرن و پۆش ماوەیەک وەلایان دەنێن، ئەوانە قوربانی سەرەکی و کەسانێک کە پەنا دەبەن بۆ باوشی کۆمەڵگە و بە داخەوە ئەو قوربانیانە، نە کۆمەڵگە و نە بنەماڵە وەریان ناگرن و لە ئاکام دواى ماوه‌یەک تووشى کێشه‌ى ده‌روونى ده‌بن و له‌ژیر تەوژمی خۆشه‌ویستى یه‌ک لایانه‌وه‌ ڕوو ده‌که‌نه‌ ماده‌ هۆشبه‌ره‌کان .

به‌ داخه‌وه‌ ئه‌و که‌سانه‌ که‌ له‌ بنه‌ماڵه‌ى لاواز و هه‌ژار دا ئه‌ژین دواى ئه‌وه‌ى که‌ تواناى ئه‌وه‌یان نه‌بوو که‌ پاره‌ى پێویست بۆ دابینکردنى ماده‌ هۆشبه‌ره‌کان بۆخۆیان ده‌سته‌به‌ر بکه‌ن ناچار ده‌بن له‌ ڕیگاى له‌ش فروشییه‌وه‌ کێشه‌که‌ چاره‌ سه‌ر بکه‌ن و ھەروەھا 
کاردانه‌وه‌ى دیکەی ماده‌ هۆشبه‌ره‌کان له‌سه‌ر کچان و ئافره‌تان
 کچان به‌هۆى ئه‌وه‌ى که‌ هێشتا هیچ به‌رپرسیاره‌تییەک له‌ ئه‌ستۆیاندا نیه‌ دوا به‌ دواى ئه‌وه‌ى که‌ له‌ ماڵه‌وه‌ هه‌ڵاتن ته‌نها ده‌بن به‌ هۆى له‌ناو چوونى ژیانى خۆیان و خوڵقاندنى کێشه‌ى کۆمه‌ڵایه‌تى له‌ نیو کۆمه‌ڵگادا  

به‌ڵام ئافره‌تان به‌هۆى به‌ر پرسیاریه‌تى به‌رامبه‌ر به‌ مێردو منداڵه‌کانى جگه‌له‌وه‌ى که‌ ژیان و داهاتووى خۆى له‌ ناو ده‌بات ده‌بێتە هۆى ئه‌وه‌ى که‌ هه‌موو ئه‌ندامانى خێزان یه‌ک له‌ دواى یه‌ک له‌ گرده‌لولى قه‌یرانى ماده‌ هۆشبه‌ره‌کان ژیانیان له‌ ناو بچن.

تووش بوون به‌ نه‌خۆشیه‌کانى په‌یوه‌ندى دار به‌ ماده‌ هۆشبه‌ره‌کان بریتن لە جه‌لته‌ى دل ، مێشک ، شێرپه‌نجه‌ .

  کان له‌ چاره‌سه‌رکردنى  NGO ڕۆڵى ڕێکخراوه‌ مه‌ده‌نیه‌کان و
کێشه‌ى ماده‌ هۆشبه‌ره‌کان : 

ئێستا له‌ ئه‌مریکا دوو ڕێکخراوه‌ى تایبه‌ت به‌ ماده‌ هۆشبه‌ره‌کان دامه‌زراوه‌ که‌ خه‌ڵکى خۆبه‌خش به‌ پێ تواناى خۆى خۆبه‌ خشانه‌ یارمه‌تى خه‌ڵک ئه‌دات.  
ئه‌و دوو ڕێکخراوه‌ بریتیه‌له‌  :
ڕێکخراوه‌ى ( A.A  ) 1-ڕێکخراوه‌ى تایبه‌ت به‌ خواردنه‌وه‌ى زۆر   بیره‌ - شه‌راب - ڤۆدکا - ویسکى   
ڕێکخراوه‌ى (  N.A ) 2-ڕێکخراوه‌ى تایبه‌ت به‌ هۆشبه‌ره‌ دوکه‌ڵه‌کان ( هێروئین - کوکائین -  تریاک و .......) به‌خته‌وه‌رانه‌ ئێستا دواى ئه‌مریکا ووڵاتانى ترى جیهان چاویان له‌و رێکخراوه‌ خوبه‌خشه‌ى ئه‌مریکا کردووه‌ و کار ده‌که‌ن بۆ چاره‌سه‌ر کردنى ئه‌و کێشه‌ کۆمه‌ڵایه‌تیه‌ که‌ ئافره‌تان و کچان زۆرتر له‌ هه‌موو چینیک ده‌بن به‌ قوربانى .  
به‌ هیواى جیهانێکى پر له‌ ئاشتى و یه‌کسانى بۆ هه‌موو مرۆڤه‌کان.


http://www.jamawarnews.com/Detail_babet.aspx?babet=7&id=1807

Saturday, October 29, 2016

کێشه‌ى په‌ نابه‌ران له‌چاوه‌ڕوانى وڵامدا

http://www.jamawarnews.com/detail_babet.aspx?babet=8&id=291







کێشه‌ى په‌ نابه‌رى یه‌کێکه‌ له‌و کێشانه‌ی که‌ ئیستا بووه‌ته‌ سه‌ره‌کى ترین باس و خواستى میدیاکانى جیهان.

دواى سالى ٢٠١٠ ى زایینى به‌شیکێ زورى په‌ناخوازان له‌ وڵاتانى ڕۆژهه‌ڵاتى ناوه‌ڕاست به‌تایبه‌تى ئه‌فغانستان و عێراق و ئێران و سوریا ڕویان کردووته‌ تورکیا و وڵاتانى ئه‌وروپا به‌شێکى زۆرى په‌ناخوازانیش کوردن و که‌هه‌روه‌ک درێژایى مێژوو گه‌لى کورد له‌ ململانێ و ئاواره‌یى ژیاوه‌.

خاتوو وه‌نه‌وشه‌ که‌ریم زاده‌ چالاکه‌وانى مافى مرۆڤ  که‌له‌ئێستادا له‌وڵاتى تورکیایه‌ چه‌ندین ساڵه‌ له‌نزیکه‌وه‌ ئاگادارى دۆخى په‌ناخوازانه‌ له‌دیدارێکى تایبه‌تدا بۆ جه‌ماوه‌رنیوز کێشه‌و گرفته‌کانى په‌ناخوازان ده‌خاته‌روو .


جه‌ماوه‌رنیوز : خاتوو وه‌نه‌وشه‌ وه‌کو که‌سێک که‌ چه‌ند ساڵێکه‌ له‌وڵاتى تورکیا ژیان به‌سه‌ر ده‌به‌ى به‌ بۆچوونى جه‌نابتان سه‌ره‌کى ترین کێشه‌ى په‌ناخوازان چیه‌؟ 

وه‌نه‌وشه‌ : له‌ئیستا کۆمیساریاى باڵاى په‌نابه‌ران له‌ تورکیا چالاک ترین ناوه‌ندى هه‌یه‌ له‌چاو ناوه‌نده‌کانى ترى ڕۆژهه‌ڵاتى ناوه‌ڕاست. به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئه‌وهه‌موو چالاکیانه‌ که‌ هه‌یه‌تى هێشتا ئه‌وکه‌سانه‌ى که‌ وه‌کوو په‌ناخواز ڕوو ئه‌که‌نه‌ ووڵاتى تورکیا که‌ روبه‌رویکێشه‌ى یه‌کجار زۆر ده‌بنه‌وه‌.

سه‌ره‌کى ترینى ئه‌و کێشانه‌ بریتیه‌ له‌: بێ وه‌ڵامی ،نه‌بوونى هه‌لى کار ، کێشه‌ى ژنانى په‌ناخواز ،کێشه‌ى منداڵان (به‌تایبه‌تى کێشه‌ى خوێندن).

یه‌که‌مین و گرنگترین کێشه‌ نه‌بوونى وه‌ڵامه‌ له‌ لایان نه‌ته‌وه‌ یه‌کگرتووه‌کانه‌وه‌ و درێژ خایه‌ن بوونى پرۆسه‌ى په‌نابه‌ری. جگه‌له‌مه‌ش شه‌ڕوململانێ ووڵاتانى دراوسێ تورکیا وه‌کوو سوریا و عێراق بووه‌ته‌ هۆى ئه‌وه‌ى که‌ نه‌ته‌نها (یو.ئین) له‌ تورکیا، به‌لکوو خودى ووڵاتانى ئوروپا توشى ئه‌و کێشه‌یه‌ بوون و ئه‌وش بووته‌ هۆکارێک که‌ پرۆسه‌ى په‌نابه‌رى و گه‌ییشتن به‌ ووڵاتى سێهه‌م گه‌ییشتووه‌ته‌ ٤ تا ٧ ساڵ.

کێشه‌ى دوه‌م بریتیه‌ له‌ مه‌سه‌له‌ى مافى ئیش کردن بۆ په‌ناخوازان و کێشه‌ى نێوان خه‌ڵکى تورکیا و خه‌لکانى بیانى که‌ هه‌ندێ جار ته‌نها کێشه‌ى زمان نیه‌ به‌ڵکو کێشه‌ى ئایینیش درووست ده‌بێت.

له‌به‌ر ئه‌وه‌ش په‌ناخوازان ناچارده‌بن به‌شێوازێکى نایاسایى و نه‌هێنى ئیش بکه‌ن بو ئه‌وه‌ى بژیوه‌ى ژیانى خویان دابین بکه‌ن و له‌به‌ر ئه‌وه‌ى ناوه‌ندێکى حکومى یان یاسایى رێکه‌وتن نامه‌ى له‌گه‌ڵ کرێکاران و خاوه‌ن ئیشه‌کان واژوو نه‌کردووه‌. زۆر جار کرێکاره‌ په‌ناخوازه‌کان ده‌ستیان ناگات به‌هه‌موو مافه‌کانى خۆیان. 

جگه‌له‌وه‌ش کاتیکى گونجاو بۆ کرێکار ده‌ستیشیان نه‌کراوه‌ و له‌جاتى ئه‌وه‌ى که‌رۆژانه‌ ٨ کاتژمێر ئیش بکه‌ن زور جار له‌ ١٢ کاتژمێر و هه‌ندێ جاریش له‌ ١٤ کاتژمێر لائه‌دات. جگه‌له‌وه‌ش سووکایه‌تى کردن به‌ ئافره‌تانى په‌ناخواز کێشه‌یه‌کى تره‌ که‌ له‌م دیداره‌ نامه‌وێت زۆر تیشک بخه‌مه‌سه‌ری.

کێشه‌ى سێهه‌م مه‌سه‌له‌ى دۆخى ناله‌بارى ئه‌و ئافره‌تانه‌ که‌ خۆیان ناچارن پیداویستیه‌کانى منداڵه‌کانیان ده‌سته‌بر بکه‌ن. به‌ومانایه‌ که‌ خۆى به‌ته‌نها دبێت له‌ وڵاتیک که‌ته‌نانه‌ت زمانه‌که‌شیان نازانێت به‌بێ ئه‌وى که‌ ئیشێک بزانیت بوخۆى و منداڵه‌کانى به‌ته‌نها به‌خێو بکات. زۆر جاریش خاون ئیش ده‌ست درێژى ده‌کات له‌سه‌ریان و ناتوانن سکاڵانامه‌ ئاراسته‌ى ناوه‌ندى حکومه‌تى تورکیا بکه‌ن، له‌به‌ر ئه‌وى که‌ مافى ئیشیان نیه‌ و خویان تاوانبار ده‌بنه‌وه‌.

مه‌سه‌له‌ى منداڵان مه‌سه‌له‌یه‌کى یه‌کجار مه‌ترسیداره‌ بۆ ئه‌وه‌ى که‌ له‌ گرنگترین قۆناغى ژیانیان به‌سه‌ر ده‌به‌ن و به‌داخه‌وه‌ له‌ وڵاتیکى بیانى که‌ ته‌نانه‌ت زمانى هاوپۆله‌کانیان نازانن، ده‌بێت گرنگترین ته‌مه‌نى ژیانیان به‌سه‌ر به‌رن. جگه‌ له‌وه‌ش کێشه‌ خوێندنى منداڵانى په‌ناخواز زۆر کێشه‌یه‌کى ڕه‌ش ئه‌ژمار ده‌کرێت، به‌و مانایه‌ که‌ ته‌نانه‌ت خه‌ڵکى تورکیا داوایان کردووه‌ منداڵانى په‌ناخواز پۆله‌کانیان جیا بکریته‌وه‌ و ڕوانگه‌یه‌کى یه‌کجار راسیستانه‌یان گرتووه‌ته‌به‌ر و تا ئێستاش که‌ سالى ٢٠١٦  ئاماره‌کان ده‌سه‌لمێنن ململانى نێوان منداڵانى ڕه‌سه‌نى تورکیا له‌گه‌ڵ منداڵى په‌ناخواز به‌رز بووه‌ته‌وه‌ و  واى کردووه‌ که‌ حکومه‌تى تورکیا و پارڵه‌مانى ئه‌و ووڵاته‌ بریارى جیا کردنه‌وه‌ى مندالى تورک و په‌ناخوازه‌کانى خستوه‌ته‌ نێو میدیاکانى ئه‌ ووڵاته‌ .

  جه‌ماوه‌رنیوز :  ژماره‌ى په‌ناخوازانى کورد که‌ داواى مافى په‌نابه‌ریان له‌ (un) ى تورکیا کردووه‌ له‌ چ ئاستێکدایه‌؟

وه‌نه‌وه‌شه‌ : له‌ ڕاستیدا ئامارێکى باورپێکراو له‌به‌ر ده‌ست دا نیه‌ که‌ ئیمه‌ بتوانین به‌ پێ ئه‌و ئاماره‌ له‌ سه‌رى قسه‌ بکه‌ین. خه‌ڵکى کوردوستانى عێراق و سوریه‌ مه‌سه‌ له‌ که‌ یان ڕونتره‌، به‌ هۆى ئه‌وه‌ى که‌ شه‌ڕ و ململانێ به‌به‌رده‌وامى له‌و ووڵاتانه‌ هه‌یه‌. به‌ڵام به‌داخه‌وه‌ خه‌ڵکى کوردوستانى ڕۆژهه‌ڵات زۆرتر له‌ پارچه‌کانى ترى کوردوستان بێ به‌ش کراون. به‌و مانایه‌ که‌ چه‌ندین ساڵه‌ له‌ تورکیا وه‌کوو په‌نابه‌ر له‌ لایه‌ن (یو.ئین)  وه‌رگیراون، بڵام ووڵاتانى ئوروپا و ئه‌مریکا و کانادا به‌ هۆى په‌یوه‌ندى سیاسى و ئابوورى له‌گه‌ڵ کۆمارى ئیسلامى ئیران وه‌ریان ناگرن.

ئه‌و په‌نابه‌رانه‌ که‌ که‌یسه‌که‌یان په‌یوه‌ندى ڕاسته‌و خۆى هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ حیزبه‌کانى کودوستانى ڕۆژهه‌ڵات هێلى سوورى ووڵاتانى ئوروپا ئه‌ژمار ده‌کرێت. له‌به‌ر ئه‌وه‌ش زۆربه‌یان دواى چه‌ندین ساڵ هێشتا نه‌ته‌وه‌ یه‌کگرتووه‌کان هه‌لۆیستێکى نیشتمان نه‌داوه‌ به‌رامبه‌ر به‌ وتووێژه‌ په‌ناخوازانه‌.

 جه‌ماوه‌رنیوز :سه‌باره‌ت به‌په‌ناخوازانى کوردانى باشوور که‌له‌ئیستا عێراق له‌ قۆناغێکى زۆر جیاوازدایه‌. رژێمى به‌عس ڕووخاوه‌، به‌ڵام به‌ به‌رده‌وامى په‌ناخوازانى کوردى باشور، هه‌رێمى کوردوستان به‌جێ ده‌هێلن و ڕێگاى تورکیا ده‌گرنه‌ به‌ر، به‌برواى تۆ هۆکارى ئه‌مه‌ چیه‌؟

وه‌نه‌وه‌شه‌ : هه‌روه‌ها که‌ ده‌زانین، ژیانێکى خوشگوزه‌ران و داهاتوویه‌کى ڕوون هیوایه‌تى هه‌موو مرۆڤیکه‌، بێگومان خه‌لکى کوردوستانى باشور له‌ کاتى رژیمى به‌عس هه‌میشه‌ له‌ ئازار و ئه‌شکه‌جه‌دا ژیانیان به‌سه‌ر بردووه‌ ئیستاش دواى رژیمى به‌عس ، هێشتا نه‌یتوانیوه‌ بگاته‌ ئه‌و ئاسته‌ له‌ سه‌قامگریدا که‌ داخوازیه‌کانى خه‌لکى کوردوستان ده‌سته‌بر بکات . هه‌روه‌ها که‌ ئاگادارى میدیا ناو خۆییه‌کان و میدیا نێوده‌وڵه‌تیه‌کانین هێشتا مووچه‌ى چه‌ندین مانگى فه‌رمانبه‌ران نه‌دراوه‌. له‌به‌ر ئه‌وه‌ش خه‌لکى کوردوستانى باشوور و به‌تایبه‌تى گه‌نجه‌کان له‌به‌ر ئه‌وه‌ى که‌ بتوانن داهاتوویه‌کى باشیان بێت کوردوستان به‌ جێ ده‌هێلن.

  جه‌ماوه‌رنیوز : دۆخى ووڵاتى سێهه‌م (ووڵاتى نیشته‌ جێ) چۆن ده‌بینن؟

وه‌نه‌وشه‌ : په‌ندێکى کۆنى پێشینیان هه‌یه‌ که‌ ده‌لێت: ده‌نگى دۆهووڵ له‌ دووره‌وه‌ خۆشه‌، به‌راستى وایه‌ . به‌ بۆ چوونى من تا کاتێک که‌ مرۆڤ له‌ ووڵاتى سێهه‌م دا ژیان به‌سه‌ر نه‌بات له‌ ڕاستیه‌کانى ووڵاتانى ڕۆژئاواش هیچ زانیاریه‌کى له‌به‌ر ده‌ستدا نیه‌، له‌ لایه‌کیتره‌وه‌ بارو دۆخى ئه‌و ووڵاتانه‌ بۆ په‌نابه‌ران جیاوازه‌.

گه‌یشتن به‌ ووڵاتى سێهه‌م له‌ ڕێگاى قاچاخه‌وه‌ زۆر مه‌ترسیداره‌ و کاتێکیش که‌ په‌ناخواز ده‌گاته‌ ئه‌و ووڵاتانه‌ له‌ باشترین حاڵه‌تدا له‌ که‌مپى په‌نابه‌رى جێگایان ده‌بیته‌وا که‌ هه‌ندى جار ژیان له‌ نێو که‌مپدا وه‌کوو زیندان وایه‌ .

جه‌ماوه‌رنیوز  : هه‌ندێ له‌میدیا نێوده‌وڵه‌تیه‌کان بڵاویان کردۆته‌وه‌ که‌ مانگرتنى په‌نابه‌ران بۆ به‌ده‌ست هێنانى مافه‌کانیان ئه‌نجامى باشى هه‌بووه‌ ، تا چ ڕاده‌یه‌ک مانگرتن له‌ تورکیا له‌ به‌رامبه‌ر باره‌گاى نه‌ته‌وه‌ یه‌کگرتووه‌ کانه‌وه‌ ئه‌نجامى هه‌بووه‌؟ 

وه‌نه‌وشه‌ : بێگومان مانگرتن ته‌نها و ته‌نها بۆ  په‌ناخوازان نیه‌، له‌ زۆربه‌ى ووڵاتانى جیهان خه‌ڵک هاو هه‌لۆێستانه‌ مان ده‌گرن بۆ داخوازیه‌ کانیان و له‌ گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا میدیاکان و ڕۆژنامه‌ نووسان بۆ داکۆکى له‌م جۆر هه‌لۆیستانه‌ ڕولى خویان به‌ باشترین شێواز ده‌نه‌خشێنن.

خۆى له‌راستیدا، ده‌نگ به‌رز کردنه‌وه‌ بومافه‌کان به‌ تایبه‌تى به‌ شێوازێکى دیموکراتیک زۆر باشه‌ و سه‌باره‌ت به‌ په‌ناخوازان زۆر جار مانگرتن له‌ ژێر فشارى میدیا و ڕۆژنامه‌نوسان ئه‌گات به‌ ئه‌نجام و ( یو. ئین) ناچار ئه‌بێت گرنگى بدات به‌و په‌ناخوازانه‌.

به‌ڵام هه‌ندى جاریش ئه‌نجامى نیه‌ و سیاسه‌تى ووڵاتان دیته‌ کایه‌وه‌ ته‌نانه‌ت  نه‌ته‌وه‌ یه‌کگرتووکان له‌ جاتى پشتیوانى له‌ په‌ناخوازى سیاسى بکات  بیرله‌ به‌رژه‌وه‌ندیه‌ کان ئه‌کاته‌وه‌ 

جه‌ماوه‌رنیوز : وه‌کو دواهه‌مین پرسیار ، پیشنیارى ئێوه‌ بۆ ئه‌و په‌ناخوازانه‌ که‌ ده‌یانه‌ویت له‌ ڕێگاى مانگرتنه‌وه‌ فشار بهێنن بۆ (UN ) و ناوه‌نده‌ په‌یوه‌ندیداره‌ کان چیه‌ ؟ 

وه‌نه‌وشه‌ : هه‌روه‌ک ئاماژه‌م کرد ، مانگرتن دواهه‌مین ڕێگایه‌ و کاتێک ده‌بێت ئه‌نجام بدرێت که‌ هه‌موو ده‌رگاکان به‌سترابێت، بلام به‌داخه‌وه‌ له‌ مانگرتنى یک تاکه‌ که‌س تا کاتێک که‌ ئه‌و په‌ناخوازه‌ گیانى له‌دست نه‌دات یا خۆى نه‌سووتێنى ده‌نگدانه‌وه‌ى نیه‌ ، بلام کاتێک که‌ به‌ شێوازێکى گروپى و هاوهه‌لۆیستانه‌ ئه‌نجام بدرێت ده‌ر ئه‌نجامه‌کانى زۆر باشتره‌ ، بو نمونه‌ بینیمان که‌ له‌ یونان چه‌ند ساڵ پێش ئیستا په‌ناخوازه‌کان هاو هه‌لۆیستانه‌ ده‌مى خۆیان دووراندو دواى ماوه‌یه‌ک ، به‌رپرسى کۆمیساریاى بالاى په‌نابه‌رانى یونان ناچار بوو داوا کاریه‌ کانیان جێبه‌ جى بکات

Wednesday, October 19, 2016

داعش وەک نمایشێکی نوێ لەفێندامێنتالیزمى ئیسلامی توندڕەو

ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەماوەی چەند ساڵی رابردوودا‌و، بەدیاریکراوی لەپاش رووداوەی 11ی سێپتامبری ساڵی 2001 لەگەڵ چەندین قەیران‌و نائەمەنی رووبەڕوو بووەوە کە تا ئێستاش ئاسەوارەکانی لە بەشێوەی راستەوخۆ یان ناراستەوخۆ لەبیرەوەری گشتی نەتەوەکان‌و بەتایبەت خەڵکی ناوچەکە بەجێماوە. چاوچنۆکی زلهێزەکان لەناوچەکە تێکەڵ بە چەقبەستوو فکری هەندێ لە کوتلە سیاسیو مەزهەبییە ئیسلامگەراکان، یەکێک لە گرنگترین ئەو بابەتانەیە کە سەرەڕای توندکردنەوەی ململانێ سیاسییەکان، کێشمەکێشە مەزهەبییەکانیشی پەرەپێداوە.

بەستێنەکانی دەرکەوتن‌و دروستبوونی گروپی داعش

پاش شکستی تاڵیبان لە ئەفغانستان، گروپی چەکداری سەر بەم رێکخراوە بە ناوی ئەلقاعیدە کە دروستبوونەکەی بۆ ساڵی 1367‌و لەسەردەستی ئۆسامە بن لادەن دەگەڕێتەوە، لە ژمارەیەک لە وڵاتانی ئیسلامی لەوانە لەعێراق خۆی راگەیاند. ئەم رەوتە کە بانگەشەی ئەوەی دەکرد جەوهەرێکی بان نەتەوەیی هەیە، لە عێراق "ئەبو مەسعەب زەرقاوی" بە پێکهێنانی گروپێکی بەناوی "جەماعەتی تەوحید‌و جیهاد" لەساڵی 2004 وەک نوێنەری ئەلقاعیدە لەئێران ناساند. دوو ساڵ دواتر، واتە لەکۆتاییەکانی ساڵی 2006ی زاینی گروپێکی سەربازیی بەناوی "دەوڵەتی ئیسلامی عێراق" بەسەرکردایەتی کەسێ بەناوی ئەبو عومەر بەغدادی لەسامەڕا راگەیەنرا‌و هاوشانی ئەلقاعیدە‌و جەماعەتی تەوحید دەستی بە چالاکی کرد. لە ئەپریلی ساڵی 2010ی زایینی، ئەبو عومەر بەغدادی لە هێرشی ئەمریکاییەکان بۆ سەر حەشارگەکەی کوژرا‌و ئەبوبەکر بەغدادی بەجێگەی ئەو دەسەڵاتی گرتە دەست، کە چوار ساڵ دواتر داعشی دامەزراند.

بنەما فکریو عەقیدەتییەکانی داعش

ئەندێشەکانی گروپی داعش لەهەمان ئەندێشە سەلەفییەکانی ئەلقاعیدەوە هاتووە، بەو جیاوازییەوە کە زۆر رادیکاڵتر لە ئەلقاعیدە هەوڵ بۆ ئامانجەکانی دەدات. سەلەفی خۆی بە پەیڕەوی "سەلەفی ساڵح" واتە پێشینیانی چاکەکار دەناسێنێت‌و باوەڕی تەواوی بە ئەولەویەتی وەحی بەسەر عەقڵ هەیە. ئەم رەوتە هەموو جۆرە چالاکیەکی ژن بۆ بەشداری لەکۆمەڵگا قەدەغە کردزە‌و پێیوایە ژن دەبێت لەخزمەتی هاوسەرەکەیدا بێت. لە رونگەی ئەم رەوتەوە "ئەحمەد بن حەنبەل" دوایین نەوەی سەلەفەیەیە‌و ئەوان پەیڕەوی لەو دەکەن. ئەبوبەکر بەغدادی پاش ئەوەی بوو بە سەرکردەی گروپەکە، ماوەیەکە بە نهێنی پرۆپاگەندەی بۆ بۆچوونەکانی خۆی دەکرد‌و لەم ڕووەوە تا ئێستا زانیارییەکی تەواو لەسەر بۆچوون‌و دیدگاکانی ئەو بوونی نیە، بەڵام دەرکەوتنی ئەو لەنوێژی هەینی موسڵ لە 13ی پوشپەڕی 1393‌و وتە توندەکانی دژی نەیارانی داعش‌و ئەوەی کە شمشێر تەنیا رێگەی دامەزراندنی عەداڵەتی کۆمەڵایەتییە، نیشانەی پەیڕەوی ناوبراو لە ئەندێشەکانی توندی ئەلقاعیدەیە. ئەو لەوتەکانیخۆیو لەکاتێکدا جەختی لەسەر ئایەتە جیهادییەکانی قورئان دەکردەوە راگەیاند "لەسەختییەکاندا سەبرتان هەبێت‌و بزانن پاداشێکی گەورە لە جیهادکردندا هەیە" کە خودا لە قورئاندا ئاماژەی پێکردوە. لەم جیهادە تەنیا رێگە بۆ نەهێشتنی هەڕەشە‌و، دامەزراندنی حکومەتی ئیسلامی، بەکارهێنانی شمشێرە. لەسەر ئێمە واجیبە کە ئەوان ئاگادار بکەینەوە‌و ئێستاش حکومەتی ئیسلامی ئەم ئەرکە قورسەی بە ئەستۆ گرتووە. لەسەر بنەمای ئەندێشەی تەکفیری داعش، جیهاد هەمان جێبەجێکردنی کردەوە تیرۆریستییەکانە کە بە کوشتاری نەیارانی حکومەتی ئیسلامی دێتەدی. بەبڕوای داعش لەسەروی ئەم نەیارانە، شیعە‌و لایەگرانیان‌و حکومەتە سیکۆلارە ئیسلامییەکانە‌و پێیوایە بۆ پێکهێنانی حکومەتی ئیسلامی، هەموو ئەمانە دەبێت لەناوببرێن‌و بسڕدرێنەوە.

لەدیدی داعشەوە زەوی گۆڕەپانی هاتنەدیو جێبەجێکردنی فەرمانەکانی خودایە‌و ئەم فەرمانانە لە "سیرەی سەلەفی پێغەمبەر"دا تۆمار کراوە. لەم رووەوە هەرچەشنە ئیجتیهادێک بیدعەیە‌و هەر شیفاعەتێکیش شیرک‌و کوفەر. هەرچەشنە هەوڵێک بۆ رەسەنایەتی بەخشین بە هاوڵاتیان لادانە لە خوداسالاریو، دەرکەوتن‌و پەسەندنی گوناهان سەرچاوەکەی لە دەسەڵاتدارانی سیکۆلار‌و بیدعەی (داهێنان)ی مرۆڤی مۆدێرنە. کۆتایی گوناهەکان تەنیا بە جێبەجێکردنی سنوری ئیلاهی لە بەرچاوی گشتیی خەڵک مسۆگەر دەبێت. نەیارانی داعش کافرن‌و خوێنیان حەڵاڵە. رێگەی رزگاربوون لە سەختییەکانی ئەمرۆی دنیا، گەڕانەوە بۆ رێساکانی سەرەتای ئیسلام‌و سونەتەکانی سەلەفی ساڵحە. داعش لەسەر بناغەی بیری خۆدروستکراوی رێکخستن، هەوڵدەات تا بەها تەکفیرییەکانی جێ مەبەستی خۆی، وەک نۆرمێکی دینی لەعێراق‌و سوریا دەسەڵات پێبدات. مەرجی پێویست بۆ ئەم کارە لە روانگەی داعشەوە، برەودانە بەو بیرە دۆگمە تەکفیرییانەی کە لەسەر بنەمای فیکری گروپە دواکەوتووە ئیسلامییەکانی وەک تاڵیبان دروست بووە. کافربوونی شیعە، جەختکردنەوە لەسەر شمشێر بۆ جێبەجێکردنی دادپەروەری، بەشێکی دیکە لە گرنگترین بنەما فیکرییەکانی ئەم گروپە پێکدەهێنن.

تاوانەکانی داعش

گروپی داعش وەک نمایشێکی نوێ لە فێندامێنتالیزم ئیسلامی توندڕەو، چەندین تاوانی لە عێراق‌و سوریا‌و باقی وڵاتان بە بیانوی زیندوکردنەوەی خەلافەتی ئیسلامی ئەنجام داوە‌و وەک ئەکتەرێکی کاریگەر لە پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان، رۆڵێکی روو لەگەشە لە هاوکێشە جیهانییەکانی ئێستا دەبینێت.

تاوانە جەنگییەکان وەک کوشتاری خەڵکی مەدەنی یان سەپاندنی رەنجی ناپێویست بەسەریاندا، کوشتنی دیلەکانی شەڕ، تاوانەکانی دژی مرۆڤایەتی وەک ئەشکەنجە، ئازاردانی پەیڕەوانی باقی دین‌و مەزهەبەکان بەهۆی  عەقیدەیانەوە، کوشتنی لایەنگرانی دین یان مەزهەب، یان بۆچوونێ:ی سیاسی بەهۆکاری عەقیدەتیو بە مەبەستی لەناوبردنی هەموویان، لەناوبردن‌و وێرانکردنی ئاسەوار مێژووییو فەرهەنگییەکان‌و... بەشێکن لەو تاوانانە.

میدیاکانی داعش

گروپی تیرۆریستی داعش هەر لەسەرەتای چالاکییەکانی خۆی، چەندین میدیای جۆراوجۆری بۆ  کاریگەری خستنەسەر رای گشتییو راکێشانی هێز بەکارهێناوە. سەرەڕای ئەوەی گروپە تیرۆریستیەکانی پێش داعشیش بۆ ئامانجەکانیان کەڵکیان لەئامرازی پەیوەندییەکان وەرگرتووە، بەڵام ئامارەکان باس لەوە دەکەن بەپێچەوانەی گروپەکانی پێشوو، داعش بە باشی توانیویەتی بۆ بەرەوپێش بردنی ئامانجەکانی خۆی کەڵک لە میدیا وەربگرێت. بەکارهێنانی بەرینی داعش لە میدیا مەجازییەکان‌و ئینترنێت، بووەتە هۆی ئەوەی زۆرێک لەتوێژەران ئینترنێت بە "گۆڕەپانی سەرەکی داعش" ناولێببەن. داعش بە کەڵکوەرگرتن لەمیدیا، سێ مەبەستی سەرەکی دەپێکێت، لەلایەک بەنمایش‌و بڵاوکردنەوەی تاوانەکان‌و کردەوە دڕندانەکانی خۆی لە دنیای میدیا‌و بەتایبەت لە ئینترنێت‌و تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان، هەوڵدەدات ترس‌و دڵەڕاوکێ بخاتە ناو دڵی خەڵک‌و، لەلایەکی دیکەش بە بڵاوکردنەوەی پێشڕەویو سەرکەوتنەکانی خۆی لەدنیای مەجازی، خەڵک لەچالاکیەکانی خۆی ئاگادار دەکاتەوە. سێیەمین مەبەستی میدیای داعش، بڵاوکردنەوە‌و نمایشی هەندێ دیمەنی مرۆڤ دۆستانەیە کە لەگەڵ مەبەستی یەکەمدا ناتەبایە. داعش هەوڵدەدات بەم هەڵسوکەوتە دوالیستیو پڕ لەناتەباییە، لەلایەک هێزی خۆی نیشان بدات‌و لەلایەکی دیکەش لەناو خەڵکی جیهان بەڕێژەیەک خۆشەویستی بەدەستبێنێت! بۆ نمونە داعش هاوکات کە دیمەنی تاوانەکان، سەرە بڕدراوەکان‌و تەرمی کۆمەڵکوژییەکانی لە دنیای مەجازیدا بڵاودەکاتەوە، چەندین دیمەنی چەکدارەکانی خۆیان لەکاتی شیردان بە بەچکە پشیلە یان یاریکردن لەگەڵ منداڵان‌و دابەشکردنی بەستەنیو شکولات لەنێو منداڵان بڵاودەکاتەوە! ئەم کارە نیشانی دەدات کە داعش دەیەوێت خەڵک لەهەمانکداتدا لەوان دەترسێن، ئەوانیشان خۆش بوێت. داعش بۆ گەیشتن بەم ئامانجە پڕ لەجیاوازییە، میدیای هەڵبژاردوە.

ئەنجام

دەوڵەتی خەلافەتی ئیسلامی یان رێکخراوی داعش بەگشتی وەک باقی رێکخراو‌و بزوتنەوە عەقیدەتییەکانە کە لەسەر دوو کۆڵەکەی سەرەکی بیرکردنەوە ‌و هەڵسوکەوت جێگیربووە. بیرکردنەوەی ئەم گروپە بە ئامێرە جەنگییەکان کۆنترۆڵ ناکرێت. جێگەی باسە کە گوتاری نیۆسەلەفیو داعشی بەمانۆردان لە دنیای مەجازیو نێودەوڵەتیو ناوچەیی، بە پەرەپێدانی دەسەڵات‌و بیری خۆی لەنێو لاوانی ئوروپاییو ئەفریقاییو وڵاتانی دیکە‌و، پێکهێنانی بنکەکانی راهێنان لە سوریا، عێراق، یەمەن، سومالی، پاکستان‌و .. هەڕەشەیەکی جیدی دژ بە ئاسایشی ناوچەکە‌و ئاسایشی نێودەوڵەتییە. گروپی داعش بانێکی مرۆڤ کوژە کە هەموو پرەنسپ‌و بەها ئینسانییەکانی خستۆتە ژێر پێیوە. لەکۆتاییدا ئەمرۆکە ناکرێت کێشەو گرفتەکانی ناوچەکە، لەوانە پرسی گەشەسەندن‌و پەرەگرتنی تیرۆریزم تەنیا لە چوارچێوەی ناوچەیی چارەسەر بکرێت، بەڵکوو هەموو لەسەر ئەو بڕوایەن بۆ بەرەوڕوبوونەوە لەگەڵ تیرۆریزم‌و توندرەوی لەجیهان دەبێت هاوکاری یەکتربین.

http://www.jamawarnews.com/Detail_babet.aspx?babet=7&id=1804


Tuesday, October 11, 2016

کورد و کوردستانی گه وره

کاتێک نێوی نه‌ته‌وه‌ی "کورد" ده‌بیستین خێرا بیر و هزرمان ده‌چێته‌ سه‌ر کوردستانی گه‌وره‌، کوردستانێک که ‌به ‌ده‌ستی داگیرکه‌ران پارچه ‌پارچه ‌کراوه ‌که‌ ره‌نگه ‌ئه‌گه‌ر پارچه‌ پارچه‌ نه‌کرابایه‌چاومان به‌و هه‌مووه ‌زوڵم و زۆر و کوشت و بڕه‌ی نه‌ته‌وه‌ی کورد نه‌که‌وتبایه‌، و ره‌نگه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌و نه‌ته‌وه‌ئازار چێشتووه‌ سه‌ربه‌خۆ بوایه ‌شه‌ڕی به‌سه‌ردا نه‌سه‌پیبوایه‌ و بۆ پارێزگاری له ‌نیشتمان و مافه‌کانی خۆی چه‌کی له‌شان نه‌کردبایه‌، نه‌ته‌وه‌یه‌ک که ‌هه‌موو کات ژێرده‌سته‌ی داگیرکه‌ران بوون و خاک و وڵاتیان لێ داگیر کراوه‌ و به‌رده‌وام ئاواره‌ و ماڵ به‌کۆڵ بوون. باوکانێک که ‌پشتیان چه‌ماوه‌ته‌وه‌ و دایکانێک که ‌جه‌رگیان سووتاوه ‌و برینیان هه‌روا تازه‌یه، ‌چوون رۆژ نیه ‌لاوانی کورد یان ئێعدام نه‌کرێن یان هه‌واڵی شه‌هید بوونیانمان بۆ نه‌یا و یان تووشی جۆره‌ها تووندوتیژی و ده‌ستدرێژی نه‌بنه‌وه‌. نه‌ته‌وه‌یه‌ک که‌ به‌درێژایی مێژوو ته‌نیا بۆ ده‌سته‌به‌رکردنی مافه‌کانی خۆی تێکۆشاوه‌ و ئێستاش ده‌ستی له ‌خه‌بات و تێکۆشان هه‌ڵنه‌گرتووه‌. به‌ڵام به‌ بوونی ئه‌و هه‌مووه‌ هه‌وڵه‌ و تێکۆشانی له‌ بن نه‌هاتوو که ‌به‌رۆکی نه‌ته‌وه‌ی کوردی گرتووه‌ و کۆتاییشی نایه‌، ره‌نگه ‌هۆکاری سه‌ره‌کی ئه‌وه‌بێ که ‌به ‌و هه‌مووه‌ سه‌ختی و ئازارچێشتن و سه‌رکووت و کوشتوبره ‌راهاتووه‌.
به‌ چاوخشانێک به ‌رێژه‌ی حه‌شیمه‌تی کورده‌کان ئه‌و راستییه‌مان بۆ ده‌رده‌که‌وێ که ‌کورد دوای تورک و عه‌ره‌ب و فارس چواره‌مین نه‌ته‌وه‌ی گه‌وره‌ی رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌راسته ‌و حه‌شیمه‌تێکی به‌رچاو له‌کورد له‌ وڵاتانی عێراق، سووریه‌، ئێران و تورکیه و هه‌روه‌ها ‌رێژه‌یه‌کی که‌م له‌وڵاتانی ئازه‌ربایجان، لوبنان و قه‌زاقستان ژیان ده‌که‌ن و زۆری دیکه‌ش له‌ وڵاتانی دیکه‌ی دنیا ژیان به‌ سه‌ر ده‌به‌ن. به‌ڵام به‌ پێی ئه‌و هه‌مووه ‌رێژه‌ی حه‌شیمه‌ته ‌و بڵاوبوونه‌وه‌ی کورده‌کان به‌ هه‌موو دنیادا و نیشته‌جێ بوونیان به‌ هۆکارگه‌لی جیاواز، دیسان له‌و نه‌ته‌وه‌یه‌ وه‌ک نه‌ته‌وه‌یه‌کی نائارام یاد ده‌کرێ.
له ‌روانگه‌ی زۆرێک له‌ سیاسه‌تمه‌داران و ده‌وڵه‌تانی زاڵ به‌ سه‌ر نه‌ته‌وه‌ی کورددا مه‌سه‌له‌یه‌ک زۆر پێچه‌ڵاوپووچه ‌و حه‌لکردنی ئه‌سته‌مه ئه‌ویش ‌ئه‌وه‌یه‌ که ‌نابێ کورده‌کان سه‌ر‌به‌خۆ بن و هه‌ر کام له‌و ده‌سه‌ڵاتانه‌ هۆکاری تایبه‌ت به ‌خۆیان هه‌یه‌ که‌ ئاماژه‌یه‌کی کورتی پێ ده‌که‌م.
یه‌که‌م کورده‌کانی تورکیه‌هه‌ر وه‌ک خوودی ئه‌و وڵاته ‌لێی نیگه‌رانه‌، سه‌ربه‌خۆیی کوردان کێشه‌ی زۆری به‌دواوه ‌ده‌بێ و له ‌راستیدا به‌ مانای له‌ ده‌ست چوونی لانیکه‌م نزیک به‌ ته‌واوی خاک و ده‌سه‌ڵاتدارێتی رێژیمی تورکیه‌یه‌ چوون رێژه‌ی حه‌شیمه‌تی کورد له‌ تورکیه ‌زیاتر له‌ تورکه‌.
دژایه‌تی ده‌وڵه‌تی ئێران بۆ سه‌ربه‌خۆیی کورد ده‌گه‌رێته‌وه ‌بۆ ئه‌وه‌یکه‌ سه‌ربه‌خۆیی کورد ده‌بێته‌هۆکار بۆ ئه‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌کانی دیکه‌ی ئێران داوای سه‌ربه‌خۆیی بکه‌ن.
و له ‌عێراقیش به‌و پێیه‌ی که ‌دوای ئه‌و هه‌مووه ‌زوڵم و زۆره‌ی که‌ سه‌دام له ‌حه‌قی نه‌ته‌وه‌ی کورد دا کردی و هیچ کات له ‌بیر ناچێته‌وه‌ به‌ڵام له ‌ئێستادا ئه‌و نه‌ته‌وه‌یه‌ تا راده‌یه‌ک به‌ سه‌ربه‌خۆیی گه‌یشتووه‌، به‌ڵام شه‌ڕه‌ نێوخۆییه‌کان و شه‌ڕی داعش ئه‌منییه‌تی ئه‌و نه‌ته‌وه‌یه‌ی خستۆته ‌مه‌ترسییه‌وه‌. به‌و پێیه‌ی که ‌ئه‌و هه‌مووه‌ کێشه‌یه‌ی که‌ داوێنی کوردی گرتووه ‌دیسان زۆر له‌ نه‌یارانی کورد چاویان به ‌سه‌ربه‌خۆیی ئه‌وان هه‌ڵنایه ‌چوون ئه‌گه‌ر لێگه‌رێن کورد به‌ سه‌ربه‌خۆیی بگا به‌شێکی گه‌وره ‌له‌ چاڵه ‌نه‌وته‌کان ده‌که‌وێته ‌ژێر ده‌ستی کورده‌وه ‌و هه‌ر ئه‌وه‌ش بۆته‌ هۆی دووبه‌ره‌کی و نائه‌منی بۆ سه‌ر ناوچه‌ کوردنشینه‌کان.
به‌ڵام دڵی مرۆڤ وه‌ژان ده‌که‌وێ کاتێک باس له‌ کورده‌کانی سووریه‌ ده‌کات، زۆر جێگای داخه‌ که‌ ماڵه‌کانیان وێران بووه‌ و ئه‌و هه‌مووه‌ منداڵه ‌بێ‌تاوانه‌ و ژن و پیاو و تازه‌بووکانه‌ که‌وتوونه‌ته‌ ژێر خاک و خۆڵه‌وه‌ و رێژیمی سووریه‌ هیچ جۆره ‌مافێکی به‌ کورده‌کانی ئه‌و وڵاته‌نه ‌داوه‌ و نایدا.
به‌ڵام ئه‌وه‌ی روون و ئاشکرایه‌ و به‌ درێژایی مێژوو نه‌ته‌وه‌ی کورد شاهیدی گیان له‌ سه‌ر ده‌ستی و تێکۆشانی کورد بۆ پارێزگاری له‌ نیشتمانی خۆیان بوون و هیچ کات له‌ به‌رانبه‌ر هێرشی ناجوانمێرانه‌ی دوژمنانی که‌ ئامانجیان داگیرکردنی خاک و نیشتمانیان و ده‌ستدرێژی بۆ سه‌ر خاکی کوردستان بووه‌ سه‌ریان دانه‌نه‌واندووه‌ و ئه‌گه‌ر خه‌باتیان کردووه‌ و ده‌یکه‌ن هه‌موو کات بۆ پاراستنی سه‌ربه‌خۆیی و ئازادی خۆیان بووه‌ و له‌ به‌رانبه‌ر هێرشی دوژمنانیان ئازایانه‌ راوستاون. نه‌ته‌وه‌ی کورد ئه‌و جۆره‌ی که‌ نێوی لێ ده‌به‌ن هیچ کات هێرشکه‌ر نه‌بووه‌ و نیه‌، به‌ڵکوو خه‌بات بۆ سه‌ربه‌خۆیی و ئازادی مافی هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌که‌ و بۆ گه‌یشتن به‌و دوو ئه‌سڵه‌ ده‌بێ خه‌بات بکه‌ن.
ئه‌گه‌ر هه‌ر هه‌وڵ و تێکۆشان و خه‌باتێک که‌ کورده‌کان کردوویانه‌ چ به‌ نه‌هێنی و چ به‌ ئاشکرا بۆ پێکهێنانی کوردستانێکی گه‌وره‌ و یه‌کپارچه‌یه‌ و ئه‌وه‌یکه‌ مافه‌کانیان وه‌ک نه‌ته‌وه‌کانی دیکه‌ دابین بکرێ و ده‌سه‌ڵاتی به‌ڕێوه‌بردنی وڵاتی خۆیان له‌ ئه‌ستۆ بێ و ژێرخانه‌ ئابوورییه‌کانی کوردستان له‌ لایه‌ن داگیرکه‌رانه‌وه‌ ده‌ستی به‌ سه‌ردا نه‌گیرێ و سوودی لێ ببیندرێ، که‌ پێم وایه‌ مافی سه‌ره‌کی خۆیانه‌ که‌ بۆ ده‌سته‌به‌ر کردنی مافی نه‌ته‌وه‌یی خۆیان تێبکۆشن‌ و سه‌ڵماندوویانه‌ که‌ به‌رابه‌ری و ئه‌منییه‌ت و مافه‌کانی خۆیان ده‌وێ و بۆ هه‌موو لایه‌نێکی دیکه‌ش هه‌ر ئه‌و خاڵانه‌ په‌سه‌ند ده‌که‌ن و ده‌یانهه‌وێ وه‌کوو مرۆڤه‌ ئازاده‌کانی دیکه‌ی دنیا ژیان به‌رنه‌ سه‌ر.
له‌ کۆتایی دا، کورد نه‌ته‌وه‌یه‌که‌ به‌ مێژوویه‌کی دوور و درێژ و فه‌رهه‌نگ و کلتووری سه‌ربه‌خۆ، و به‌و هییوایه‌ی که‌ کورد له‌ کوردستانێکی گه‌وره‌ و یه‌کپارچه‌ مافی چاره‌نووسی خۆیان دیاری بکه‌ن.

Thursday, October 6, 2016

بەربەستەکانی ئافرەتان لە وڵاتانی دواکەوتوو


وه‌نوشه‌ که‌ریم زاده‌



له‌ سه‌رده‌مه‌ کۆنه‌کاندا رۆڵى ژن له‌کومه‌ڵگا له‌چاوجیهانى ئه‌مڕۆ زۆر لاوازتر بوو ئافره‌ت به‌درێژایى مێژوو رێگاى پێ نه‌دراوه‌ که ‌هاوکارى پیاوانى کومه‌ڵگا بکات له‌ هیچ ئایینێکى تایبه‌ تیشدا نه‌بینراوه‌ که‌باس له‌یه‌کسانى ئافره‌ت وپیاو به‌شێوازێکى زانستى و کۆمه‌ڵناسى کرابێت ئه‌گه‌ر چى هه‌ندێ له‌ فیلسووفە‌ به‌ناوبانگه‌کانى یوونان هه‌ندێ هه‌وڵیان داوه‌، به‌ڵام کاریگه‌ری نه‌بوو

ئه‌وه‌ى که ‌له‌ سه‌ده‌ى بیست و یه‌ک بۆ ئێمه‌ وه‌کوو ده‌سکه‌وته‌ مرۆڤایه‌تێه‌کان سه‌باره‌ت به‌مه‌سه‌له‌ى ژنان به‌جێماوه‌ته‌وه‌ هه‌ندێ تێزى فه‌لسه‌فیه‌که‌ بریتیه‌ له‌ئایدیا و بۆچوونى ھێندێک لە فیلسووفانی یوونان و ڕووناکبیرانى ئێران و ئیتاڵیا له ‌سه‌رده‌مه‌کۆنه‌کان
بۆ نمونه‌ له‌ئایینى زه‌رده‌شت به‌ ئاشکرا باس له‌ یه‌کسانى ئافره‌ت وپیاو ده‌کرێت و تیشک ده‌خاته‌ سه‌ر ئه‌وه‌ى که‌ئافره‌تانیش ده‌بێت له‌نێو کومه‌ڵگادا پێگه‌ى تایبه‌تیان ببێت له‌ سه‌رده‌مى ساسانی باس له‌حوکمڕانى دوو شاژن کراوه‌

به‌ ڵام له‌ دۆخى ئیستادا به‌تایبه‌تى له وڵاتانى دواکه‌وتوودا به‌شێوازێک سه‌یرى ئافره‌ت ئه‌کرێت که‌گه‌وره‌ترین تاوانبارانن !
که‌ واتە له‌م جۆره‌ کۆمه‌ڵگایانه‌دا یه‌که‌مین پێناسه‌یه‌ک که‌بۆ ئافره‌ت به‌کار ده‌هێندرێت هه‌مان پێناسه‌ و ڕوانگه‌ى کۆنه‌په‌رستانه‌یه‌ که‌ ئافره‌ت ناچارده‌کات به‌وه‌رگرتن و هه‌رەسکردنى هه‌مان پێوه‌ر وپێگه‌ى کۆمه‌ڵایه‌تى که‌له‌سه‌ر ئه‌ساسى بیرو بۆچوونه‌ ته‌سک وکۆنه‌کان مامڵه‌ى پێ ئه‌کرێت

 هێشتا له‌زۆربه‌ى ناوچه‌کاندا  ده‌یبینین که‌ شێوازى ژیان و هه‌ڵسوکه‌وت به‌رامبه‌ر به‌ئافره‌تان به‌پێى سانکای کۆنى کولتوورى و عه‌شیره‌تى به‌رێوه‌ ده‌چێت 
بۆ نمونه‌ کچان و ئافره‌تان مافى هه‌ڵبژاردنى مێردیان نییه‌ و هه‌رکه‌سێک که‌باوک یان گه‌وره‌ى بنه‌ماڵه‌  بۆیانى هه‌ڵبژێرێت ناچار ده‌بن به‌ قبووڵ کردنی به‌مانایه‌کى تر ئه‌توانین بڵێن که‌ ئافره‌ت له‌م وڵاتانه‌ وه‌کوو ئامێرێک ده‌کردرێت و ده‌فرۆشرێت.

و لە سەردەمە کۆنەکان جیهان له‌نێو ئاگرى نه‌خوێنه‌وارى ونه‌زانى ده‌سووتان و ڕه‌گه‌زى ژن‌ هیچ نرخێکى نه‌بوو
تا ئه‌وراده‌یه‌ که‌ئه‌گه‌ر بنه‌ماڵه‌یه‌ک ده‌بوون به‌خاوه‌نى منداڵى کچ ده‌بوایە زیندوو به‌ چاڵیان بکردایه‌ که‌ نه‌بێت به‌ هۆکارى سووکایه‌تى بۆ بنه‌ماڵه‌که‌ به‌ڵام ئه‌گه‌ر منداڵه‌که‌ کوڕ ببوایە ڕاسته‌ وخۆ بە  جه‌ژن و خۆشی پێشوازییان  ئه‌کرد و به‌ شانازیه‌وه‌ ڕایانده‌گه‌یاند کە‌ بوونەته‌ خاوه‌نى کور ھەرچەند کە ئەو بیرە بۆگەنە ئێستاکەش گرنگی ھەیە
به‌ داخه‌وه‌ له‌ زۆربه‌ى کولتووره‌کان دەبینرێت که‌ هه‌ندێ قسەی نەستەق ھەیە کە کەڵکی لێ وەردەگیرێت و بەرە بە بەرە ده‌گوازرێته‌وه‌ که‌ ڕاسته‌وخۆ سووکایه‌تیه‌ به‌ ئافره‌ت و پێگه‌ى ئافره‌ت له‌ کۆمه‌ڵگادا‌ ده‌خاته‌ ژێر پرسیاره‌وه
بۆ نمونه‌ :
ئافره‌ ت به‌ ڵایه‌ به‌ڵام هیچ ماڵێک بێ ئافره‌ت نه‌بێ
 خوداى گه‌ وره‌ هیچ پیاوێک تووشى ئافره‌ت و قه‌رز نه‌کات
ئافره‌ ت ده‌ بێت له‌ ماڵێ دانیشێت و شێرى نێر په‌روه‌رده‌ بکات.
به‌ ڵام هه‌ موو ئه‌ و نموونانه‌  ته‌نها نیشانەی  هه‌ژارى کولتوورییە
ئافره‌ت وه‌کوو پیاو مروڤه‌ و پێویسته‌ که‌ سه‌ربه‌ستانه‌ بیربکاته‌وه‌ وئازادانه‌ بژیت و هه‌وڵ بدات بۆ پێشکەوتویی کۆمه‌ڵگا نه‌ ئه‌ وه‌ى که‌ ئه‌رکى ته‌ نها کاری نێو ماڵ ببێت و به‌ خێو کردنى منداڵ 
له‌ ڕاستیدا هه‌ندێ هۆکارى تر هه‌یه‌ که‌ که‌ وتوونه‌ په‌راوێزه‌وه‌ و له‌ به‌ر ئه‌وه‌ش تائێستا به‌ شێوازێکى زانستى تیشک نه‌ خراوه‌ته‌ سه‌ری بۆ نموونه‌ پێشێلکردنی مافى ئافره‌تان له‌ هه‌ندێ حاڵه‌تدا ته‌نها هه‌ڵناگه‌رێته‌وه‌ بۆ وڵاته‌ ئیسلامێ کان و ته‌نانه‌ت له‌ وڵاتانى پێشکه‌وتووى جیهان ئه‌ و کێشانه‌ ده‌ بینرێت به‌ ڵام به‌ شێوازێکى تر تاکه‌ جیاوازییەک که‌ هه‌یه‌ ئه‌ وه‌ یه‌ که‌ له‌ م وڵاتانە سه‌رکرده‌کان و ڕۆشنبیره‌ سیاسیەکانیان به‌ سوود وه‌ رگرتن له‌ دروشم وڕێکلام و هه‌روه‌ها به‌ کایه‌ى سیاسى هه‌وڵ ئه‌ده‌ن بۆ دابه‌ زاندنى ئاستى گه‌شه ‌سه‌ندنى چالاکى ڕه‌ گه‌زى ژن له‌ نێو کومه‌ڵگادا  به‌ ڵام به‌ گشتى له‌ زۆرینه‌ى پێوەند کومه‌ڵایه‌تیه‌ کاندا ناکرێت وڵاتانى دواکه‌وتوو وپێشکه‌ وتوو له‌ ڕیزێک ئه‌ ژمار بکرێن.سه‌ ره‌ کى ترین خاڵ که‌ پێویسته‌ له‌ وڵاتانى دواکه‌وتوو گۆڕانکاری تێدابکرێ یارمه‌تیدانى ئافره‌تانه‌ بۆ نه‌خشاندنى رۆڵى کاریگه‌ر و به‌ هێزى خۆیانە له‌ گۆره‌ پانه‌ جیاوازه‌کانى کۆمه‌ڵگا به‌ تایبه‌ت که‌ نیوه‌ى دانیشتووانى زۆربه‌ى کومه‌ڵگاکان ڕه‌گه‌زى میینه‌ یه‌ و چاوپوشى کردن له‌ تواناى ڕه‌گه‌زى میینه‌ به‌ ماناى چاوپۆشى کردنه‌ له‌ وزه‌ى نێوه‌ى کومه‌ڵگا.

هه‌ندێ خه‌ڵک باس له‌وه‌ ده‌که‌ن که‌ ئافره‌ تان خۆیان که‌ مته‌رخه‌مى ئه‌که‌ن به‌ رامبه‌ر به‌ ماف وپێداویستێ کانیان و له‌ نێو کۆمه‌ڵگا بڵێ ڕاسته‌ که‌ ئافره‌تان خۆیان تووشى هه‌ ڵه‌ ده‌بن به‌ ڵام نابێت لە یادی بەرینەوە که‌ کچان هه‌ر له‌ و ساته‌ وه‌ که‌ له‌دایک ئه‌بن و په‌روه‌رده‌ ده‌کرێن زۆر جیاوازى هه‌ یه‌ له‌ نێوان ڕه‌گه‌زى نێرینه‌ و میینه‌ و زۆربه‌یان ژێر چه‌پۆکه‌ ده‌بن و له‌گه‌ڵ هه‌موو ئه‌و ترسانه‌ په‌روه‌ رده ‌ده‌کرێن که‌ واته‌ به‌ چی دڵگەرم بن و پشت بە چی به‌ستن به‌ چیه‌وه‌ چالاکیان ببێت؟

کاتێکیش ڕووبه‌ڕووى کۆمه‌ڵگا ده‌بنه‌وه‌ هه‌ ر تاکێکى کۆمه‌ڵگا وه‌کوو گورگێکى دره‌نده‌ له‌ گه‌ ڵیاندا مامڵه‌ ده‌ کات و هه‌ ست ئه‌ که‌ن که‌ ئافره‌ت تاوانێکى گه وره‌ ى کردووه‌ !
به‌ داخه‌وه‌ له‌ وڵاتى ئێمه‌ ئافره‌ت له‌ هه‌ موو مافه‌ ڕاسته‌قینه‌کانى خۆى چاوپۆشى ئه‌کات و ئازاره‌ کانى ئه‌ شارێته‌ وه‌ .

هه‌ ندێ له‌ رووناکبیرانى بوارى کومه‌ ڵناسى له‌ و باوره‌ دان که‌ ئه‌ گه‌ ر ئافره‌ تان له‌ هه‌ موو کومه‌ ڵگاکاندا مافى یه‌ کسانیان ببوایا بێگومان پێویست به‌ پێکهێنانى رێکخراوانى مافى ژنان و بزووتنه‌ وه‌ ى فێمێنیستى و خه‌ باتى ژنان نه‌ ده‌ بوو.

هه‌ ر وه‌ ها فیله‌ سووفه‌ کانى یۆنانى به‌ تایبه‌ ت ئه‌ فلاتوون له‌ فه‌ لسه‌ فه‌ که‌ ى خۆیدا به‌ شێوازێکى زانستى باسى ئافره‌ ت و پێگه‌ ى له‌ کۆمه‌ ڵگا کردووه‌ و هه‌ ست به‌ وه‌ ده‌ کرێت که‌ له‌ هه‌ زاران ساڵ پێش له‌ ئێستا هه‌ وڵ دراوه‌ بۆ مافى ئافره‌ تان به‌ ڵام هه‌ وڵێکى جدى و کاریگه‌ ر نه‌ بووه‌.

ئه‌ گه‌ ر چى ئا فره‌ ت له‌ فه‌ لسه‌ فه‌ ى ئه‌ فلاتوندا ده‌ توانێت وه‌ کوو پیاو چاودێرى و به‌ رگرى بکات له‌ کۆمه‌ ڵگاکه‌ ى و ببێته‌ به‌ شێک له‌ چینه‌ جیاوازه‌ کانى کۆمه‌ ڵگا به‌ ڵام له‌ هه‌ مان کاتدا له‌ په‌ راویزى فه‌ لسه‌ فه‌ که‌ یدا هه‌ ست به‌ وه‌ ده‌ کرێت که‌ زۆرتر وه‌ کوو کۆمه‌ ڵێک مه‌ رى ده‌ سته‌ مۆ سه‌ یریان ده‌ کرێت وچاوه‌ روانى ئه‌ وه‌ ش ده‌ کرێت که‌ خزمه‌ تى پیاوان بکه‌ ن و منداڵیان بۆ به‌ خیو بکه‌ ن. که‌ واتا جارێکى تر ده‌ یبینین که‌ ته‌ نانه‌ ت فه‌ لسه‌ فه‌ ش به‌ پێ ئه‌ و درووشمانه‌ که‌ بروایان پێ هه‌ یه‌ به‌ چاوێکى نزمه‌ وه‌ سه‌ یرى ئافره‌ تیان کردووه‌.

ئه‌ م جۆره‌ ڕوانگه‌ى پیاوسالارانه‌یە که‌له‌ زۆربه‌ى کۆمه‌ڵگاکاندا ده‌بینرێت به‌ هیچ شێوازێک ناگۆردرێت مه‌گە‌ر چۆنکه‌ ئه‌و مافانه‌ که‌ ئافره‌تى جیهانى ئه‌مرۆ له‌ ژیاندا به‌ ده‌ستى هێناوه‌ کومه‌ڵگاش پێویستى به‌و مافانه‌ هه‌یه‌ که‌ جێبه‌جێ کردنى به‌ ماناى یه‌کسانى ڕه‌گه‌زییه‌.

کۆمه‌ڵگایەک سوودمه‌ند دەبێت که‌ ژنان شان به‌ شانى پیاوان چالاکیان ببێت و له‌ رێگاى سه‌ربه‌ستى وپێشکه‌وتنى کۆمه‌ڵگا چالاکیان ببێت. جیاوازی ڕەگەزی ئێستاکەش لە زۆر وڵاتانی پێشکەوتوو دا ھەیە بەڵام لە وڵاتانی دواکەوتوو زۆرتر دەکرێت کە دەبێ ھەموو و بە تایبەت بنەماڵەکان یارمەتیدەر بن بۆ نموونە:
بە داخەوە ئێستاکەش لە زوربەی شارۆچکە و پارێزگاکان بنه‌ ماڵه‌کان ئەو بیر و باوەڕەیان ناگۆڕن و یارمه‌تى ناده‌ن که‌ له‌ سه‌ ر بڵاوکراوه‌ى شین گێڕی ئافرەتەکان وێنه‌‌ بڵاوبکرێته‌وه‌ که‌ ئه‌وه‌ نموونه‌یه‌کى زیندوو له‌ نه‌بوونى مافى یه‌کسانى ڕە‌گه‌زییە.






نووسینی :
وەنەوشە کەریمزادە
په یامنیری سوێن له تورکیا

http://www.jamawarnews.com/Detail_babet.aspx?babet=7&id=1802

Friday, August 19, 2016

سهم زن از زندگی؟؟ هیچ


در دوران قدیم بیزار بودن و داشتن نفرت از زن آشکار بود و زن اجازه ی ورود و همفکری با مردان جامعه را نداشت. در کمتر آیینی به چشم می خورد که به برابری زن و مرد اشاره شده باشد. اما انچه در دفتر تاریخ به جای مانده اشاره به وضعیت زنان در دوران باستان دارد و آن آیین زرتشتی که آشکارا برابری زن و مرد را اطلاع می دهد و دلنوشته های تخت جمشید نیز حاکی از آن است که زنان همانند مردان در جامعه حضور داشته اند و در دوره ی ساسانیان نیز اشاراتی به فرمانروایی دو پادشاه زن شده است. اما زن را در کشورهای جهان سوم می توان اینگونه تصور کرد که بزرگترین جرم در اینگونه جوامع زن بودن است . درچنین جوامعی نخستین هویتی که برای یک زن در نظر گرفته ی شودهمان هویت سنتی است و مجبور به قبول ارزشهایی است که بر پایه و اساس این سنتهای قدیمی دایرمی باشد. هنوز هم در بسیاری از مناطق به چشم می خورد که از سنتهای نیاکان وسبک عشیره ای پیروی می کنند و دختر حق اختیار شوهر را ندارد وهر کسی را که پدر خانواده اختیار کند همان است . پس می توان گفت که به نوعی همچون یک کالا خرید و فروش می شود .
پیش از بعثت پیامبر اسلام مردم دنیا درآتش جهل وناآگاهی می سوختند و دختران هیچ گونه ارزشی نداشتند به طوریکه اگر خانواده ای پسر به دنیا می آوردند فقیر هم بودند چون پسر بود می بایست سرپرستی وی را به عهده می گرفتند. اما اگر دختر بود باید زنده به گور می شد واین بی وجدانیهایی که درسراسر جهان به چشم می خورد از آثار به جای مانده ی آن دوران می باشد. زمانی که ضرب المثلهایی را برای زنان به کار می برند نشانی جز فقر فرهنگی واهانت به دستاوردهای تمدن بشری دیده نمی شود.
به عوان مثال در جایی دیده می شود :
زن بلاست ولی هیچ خانه یی بی بلا نباشد.
یا در جایی دیگر خدایا هیچ کس را گرفتار قرض و زن مکن .
زنان باید درخانه مانند و زایند شیران نر.
اما همه ی این موارد پوچ گرایی بیش نیست. زن هم یک انسان است و باید آزادانه بیندیشد و زندگی کند و نه اینکه وظیفه ی زن صرفا پخت وپز یا شست و شو وبچه داری داریست بلکه باید از نظر حقوق اجتماعی و انسانی با مردان برابر باشند و با همکاری یکدیگر که کل وظایف و مشکلات زندگی را به دوش بکشند.
اما تبعیض علیه زنان را در برخی موارد نباید صرفا به ممالک اسلامی وکشورهای جهان سوم محدود کرد.چرا که هنوز هم در بسیاری از کشورهای پیشرفته ی جهان شاهد تبعیضاتی علیه زنان هستیم.اما این کشورها با مطرح ساختن برنامه های تبلیغاتی و اعمال انواع ترفندهای سیاسی سعی در کمرنگ کردن برخی مسایل مربوط به زنان می باشند. اما بازهم در بسیاری از روابط اجتماعی زنان برکشورهای جهان سوم ارجحیت دارند ونمی توان کشورهای در حال توسعه را با کشورهای جهان سوم در رابطه با حقوق زنان مقایسه کرد.
آنچه باید درقوانین اساسی این کشورها ایجاد و یا اصلاح شود اجازه ی حضور به زنان در عرصه های مختلف جامعه است.
چرا که نیمی از جمعیت هر کشور را زنان تشکیل می دهند و نباید آنها را ندیده گرفت و نادیده گرفتن زنان یعنی نابودی جامعه و مساله ی دیگر قرار دادن زن به عنوان انسان دوم و هیچ اصولی نیست که جوامعی که ادعای آن را دارند که زن همانند برابر است به عنوان یک انسان درجه دو شناخته شود.
بسیاری بر این باورند که خود زنان نیز کم کاری می کنند و آنچنان فعالیتی در جامعه ندارند . درست است زنان هم بدون خطا نیستند اما نباید ناعادلانه داوری کرد . زنی که زمانی چشم به جهان می گشاید و در خانواده یی بزرگ می شود که بین او و برادرانش تفاوت گذاشته می شود بعد توسری می خورد و او با این ترس بزرگ می شود . بنابراین با چه امیدی و با کدام پشتوانه ای فعالیت کند و رویاروی جامعه ای شود که همه تا به زنان می رسند تمرین گرگ بودن را می کنند. افسوس که زن در سرزمین ما از خواسته هایش می گذرد. ناراحتی هایش را پنهان می کند و می سوزد و می سازد و می بازد ...
اگر زنان در کل جوامع برابر بودند شاید دیگر نیازی به نوشتن مقالات و کتب در جهان و به وجود آمدن سازمانهای فمینیستی نبود. همانگونه که افلاطون در فلسفه ی خود به صورت مفصل به زن وجایگاه آن پرداخته است. اگر چه زنان در این فلسفه می توانند همانند مردان به نگه بانی از شهر بپردازند و جزء طبقات مشخص جامعه شناخته شوند. اما باز در فلسفه ی افلاطون بیشتر شبیه به  یک گوسفند پرورشی و تحت یک نظم برای مردان و جامعه بچه می زاید.
بازهم شاهدیم که حتی فلاسفه نیز طبق ادعاهایی که داشته اند با تبعیضات خاص خود را نسبت به این موجود ضعیف داشته اند.  این نگرشهای مرد سالارانه که در بسیاری از جوامع حاکم است با هیچ چیزی تغییر نمی کند مگر طبیعت. چون حقی که زن امروزی از زندگی دارد بر جامعه هم نیازمند آن می باشد برقراری عدالت جنسیتی است . یعنی زن زندگی در کنار مرد زندگی و جامعه ای مفید واقع می شود که در کنار مردان زنان هم فعالیت داشته باشند و در راه آزادی و پیشرفت جامعه تلاش کنند و زن نیز همانند مرد حق زندگی دارد .
حق زندگی را در تو ای زن که مقدس ترینی کشته اند.
بر سرت کفنی سیاه نهاده اند
 لبخند پر از مهرت 
روی زیبایت تار موهایت
بر تو مثل میوه ی بهشت 
ممنوع شده است.
وقتی از جهان هم می روی از حقی برخوردار نیستی و حقت نیست که عکسی را بر اعلامیه ی مرگت چاپ کنند.
و تو حق نداری مالک تن خود باشی.
........................
و تمایل دارم که نوشتارم را با دو مصرع از پروین اعتصامی شاعر پر آوازه ی ایرانی به پایان برسانم که به زیبایی می نویسد:
در عدالت خانه ی انصاف زن شاهد نداشت
در دبستان فضیلت زن دبستانی نبود ...
بنفشه کریم زاده
/div>




  



  





Thursday, August 18, 2016

پەنابەر

یه کێک له ئەو مەسەلانەی که ئێستا له چاو مەسەلەکانی تر زۆر گرنگتر بۆتەوە کێشەی شەڕە که بەداخەوە زۆرینهی وڵاتانی جیهانی گرتووتە بەر و کاریگەری زۆر خراپی هەیە که سه ره کی ترینی ھەمان گرفتە  که به هۆی شەڕەوە سەری هه ڵداوه گرفتی ئاوارەیی  پەنابەرانە که بەھۆی ئەو دۆخه ناله باره خەڵک ی هەژار و ئاوارە لەبەر مەترسی  گیانی خۆیان و بنەماڵەیان و پەنا بەرن بۆ وڵاتانی دیمۆکرات و ئاشتی خواز.
له بەر ئەوە پێم خۆشه له سەر ئەوە ئاماژه بکەم به یەکەمین یاساکانی پەنااخوازی و پەنابەری له سەردەمە کۆنەکاندا.:
یاسای پەناخوازی و پەنابەری  بۆ یەکەم کەڕەت ھەڵدەگەڕێتەوە  بۆ سەدەی حەوتەمی زایینی له وڵاتی  بریتانیا که بریتی بوو له پەنابردن بۆ کەنیسەکان  و شوێنه پیرۆزه ئایینێکان که ئالبێرت پاشای بریتانیا ئەو سیستەمەی خۆڵقاند به ڵام ئەگەر به شێوازێکی مێژوویی درێژخایەن سه یری ئەو یاسایه بکەین پەنابردن بۆ شوێنه پیرۆزەکان هەڵدە گەڕێتەوە بۆ وڵاتانی یوونان و میسر له سەردەمەکۆنەکان
هەروەھا که ئاگاداری ئەوەین که لە وڵاتانی ئاسیایی و بە تایبەتی لە  وڵاته ئیسلامێ کان له رۆژهەڵاتی ناوەڕاست خه ڵکانی زۆر پەنایان بردووته شوێنه پیرۆزه ئیسلامییەکانەوە، وەکوو مزگەوت یا ماڵی پیاوانی ئایینی ( بۆ نموونە ساڵانی ڕابردوو خەڵکێکی زۆر پەنایان بردووە بۆ ماڵ شێخ عوسمان له شاری ئیستانبۆلی تورکیا). نمونه ی زۆر هەیه بۆ پەنابەران که به درێژایی مێژوو یەکێک له ئاشکراترین نموونەکانی ئاواره بوونی په نابەرانی وڵاتی ئەفغانستانه که نزیکی چڵ ساڵه تووشی ململانێ و شەڕی ناوخۆ و دەستێوەردانی دەرەکی وڵاتانی دراوسێن و ئاستی ئاوارەیی  تا ڕادەیەک  پێش له شەڕی  سووریا له ڕیزەکانی یەکەم تۆمار کراوه.
نمونه ی ئاشکرای دووه م ووڵاتی فەلەستینە ئه و شوێنه که له سەردەمی خۆی له لایەن ئەم ناوچەیە 55000 ئاوارەی جوله کەوە بە  پەناخواز وەگیرا که له دەستی نازیییەکانی سەربە ئادۆڵف هیتلێر هەڵاتبوون که دوایی وەکوو گەورەترین  ژمارەی  پەنابەران له سەدەی بیست تۆمار کرا.
له م نێوانه دا وڵاتی عێراق ژمارەیەکی زۆر له ئاواره و په ناخوازەکانی له پێرەستی خۆی تۆمار کردووه و به هۆی ئەوەی  که عێراق له گەڵ وڵاتی تورکیا هاوسنووره ژمارەیەکی  زۆری خەڵکی ئەو وڵاته هاتوونەتە نێو خاکی تورکیا به هیوای ئەوەی که بتوانن له رێگای تورکیاوه پەنابەرنە وڵاتێکی ئارام و ئاشتی خواز بەڵام بەداخەوە پەنابەرانی عێراقی به هۆی درێژ خایەن بوونی کاتی پرۆسەی پەنابەری له لایەن ڕێکخراوەی نێونەتەوەیی پەنابەرانەو وەرنەگرتنیان ناچار دەبن دووبارە دەگەڕێنەوە بۆ وڵاتی خۆیان
له ئێستادا خەڵکی وڵاتانی ئێران ،ئه فغانستان، عێراق، سومالی سوودان و سووریا و ... به هۆی ئەوەی  که بارەگەی نەتەوە یه کگرتووکان (به شی په نابه ران) له تورکیادایه پەنا دەبەنە وڵاتی تورکیا له سه رزاری كۆنڤانسیۆنی ژنێڤ  واژووکراو له بەرواری 1951ی زایینی په نابەر به کەسێک یان کۆمەڵێک ده وترێت که به هۆی بۆ چوونی سیاسی، ئایینی کۆمەڵایەتی  یان نەتەوە ئازادیەکانی سنووردار کراوه یان ئەوەی  که مەترسی  گیانی له سەردایه به و شێوازه که حکوومەتێک کە  ناتوانێت یان نایھەوێت داکۆکی له ماف یان ئازادییەکانی وڵاتەکەی  بکات و تەنانەت ڕاستەوخۆ خوودێ حکوومەت یان ڕیکخراوێکی دژی ئێنسانی  مافەکانیان پێشێل دەکەن
کۆنڤانسیۆنی ژێنێڤ هەندێ مافی بۆ په نابەران دابین کردووه که بریتیه له :
1) دابینکردنی مه رجەکانی ئازادی و ئەمنیێەتی گیانی.
2) مافی هەموو جۆرێک له کەرەستەکانی ژیانی کۆمەڵایەتی و خۆشگۆزەرانی وەکوو مافی خوێندنی سەرێ بۆ هەموو تاکێک .
رەخساندنی هەلی کار بۆ هەموو  هاووڵاتییەک وەھەروەھا له بەردەستبوونی مافی سەرەتایی
3) مافی ژیانی بنەماڵەیی 
بەڵام ئەو خاڵه که زۆر به رجەستەیه پێشێلکردنی مافی پەنابەرانە و نایەکسانی له نێوانیان به ڵام سەبارەت به دۆخی پەنابەرانی سیاسی دەبێت ئاماژه بەوه بکرێ کە ڕێکخراوەی نبونەتەوەیی پەنابەران هۆکاری سەرەکی دواخستنی مەلەفەکانی پەنابەرانە له کاتێکدا له ببەیاننامەی نەتەوە یە کگرتووەکاند مافێکی تایبەت دەست نیشان کراوه بۆ په ناخوازان و په نابه ران .
به ڵام ئایا ئه و خاڵانه که له نێو ئەو بەیاننامەیە دەست نیشان کراوه جێبەجێ دەکرێت کە
 سەرەتایی ترین مافەکانی مرۆڤ و مافی پەنابەرییە دەبێت ئه و مافانه له نێو چوارچێوەی سروشتی مرۆڤ بدۆزرێتەوە به و مانایه که مافی سروشتی لەم پێناسەیەدا ئه و ریزه مافانەیه که تەنھا بەھۆی بەیاننامە پێکهاتبێت به مانایەکی تر ئەم جۆره مافانه تەنھا لەبە ر مرۆڤ بوونی ئێمه دروست بووه مافی سەرەتایی و سروشتی مرۆڤ ناکرێت له هیچ دۆخێکی تایبەتدا له مرۆڤەکان بسێندرێتەوه که مافێکی هەتاھەتاییە تا ئەو ساتەی که ناوی مرۆڤ و مرۆڤایەتی له سەرئەو  یاسایانه هەیه بێگۆمان ئه و جۆره مافانەش دەبێت ئەو  مافه سروشتییه کە دەست نیشانکراوه جێبەجێ دەکرێت بەڵام به هۆی هەندێ فاکتەری سیاسی ئەو مافانه که بۆ پەنابەران ده ست نیشان کراون له لایەن خودی نەتەوه یەکگرتووەکانەوه جێبەجێ ناکرێت و ئەو ئاواره و ئەو پەنابەرانه که به هەزار ئۆمێد و ئامانجەوه پەنادەبەنه بارەگای ڕێکخراوی نێونەتەوەیی باڵای پەنابەران دەبێت 5 یان 6 ساڵ له باشترین ساتاکانی تەمەنی خۆیان به فێرۆ بدەن و له ناخۆشترین دۆخ ژیان به سەرببەن و ناخۆش تر ئەوەیه که منداڵی پەنابەران له کەمترین مەرجی ژیانی ئاسایی  بێبەشن
به تایبەتی سەبارەت به خوێندنی منداڵانی پەناخواز کەموو کوڕی زۆر دەبینێت.
کێشەکانی ئافرەتانی پەناخواز:
له دوای منداڵان ئافرەتان زۆرترین توێژی ئەو قوربانیانەن به تایبەتی دۆخی ژیانی پەنابەری  بۆ ئەو ئافرەتانە که سەرپەرستن  و هیچ سه رچاوەیەکی بژیوی  ژیانیان نییه لەم نێوانەدا نه تەنیا دایک بەڵکو منداڵەکانیش بۆجاری دووھەم تووشی کێشەی دەروونی دەبن و هەستیان بریندار دەبێت له بەر ئەوەی وڵاتی نوێ  که زمانەکەی نازانن دایکیان دەبێت له ددرەوەی ماڵەوە ئیش بکات و منداڵ دەبێت له و تەنھایی له  خۆیدا ساتەکانی  تەمەنی  منداڵی تێپەر بکات ئه وەش خۆی هۆکارێکه بۆ دواخستنی ئەرکی خوێندن و بێبەش بوون له هه ستی دایک  که واته دوو ڕێگا له به ردەستی ئەو جۆره دایکانه هه یه:
1) ئه وەی که منداڵ یان منداڵەکان له گەڵ خۆیدا بباته شوێنی کار.
2) ئه وەێ که له ڕێگای لەش فرۆشی  ژیانی خۆی و منداڵه کانی مسەوگەر بکات.
سالانه هەزاران  خێزانی ئاواره و پەناخواز له و وڵاتانه که تووشی شه ر و ململانێن و هەروەها وڵاتانێک که له ڕووی ئابووریەوه لاوازن بەرەو وڵاتانی پێشکه وتووی ڕۆژئاوا هه ڵبێن و ژیانێکی یەکجار نالەباریان دەبێت.
به ڵام چ تاکێک یان کام لایەنی  پێوەندیدار خۆی به بەرپرسس دەزانێت؟
ئایا ئەم دۆخه نالەباره کاریگەرێکی  خراپی له سەر ڕۆح و ده روونی مرۆڤاکان نابێت؟
ڕاسته که نەتەوەیەکگرتووەکان یاسای تایبەت بۆ خۆشگۆزه رانی پەنابەران دەست نیشان دەکات بەڵام گرنگ ئەوەیە که هەموو ئەوخاڵ و یاسایانه جێبەجێ بکرێت چۆنکه مافی هەر مرۆڤیکه که ژیانێکی باشی  ببێت چ له وڵاتی خۆی چ له وڵاتی تر که به وڵاتی نوێ پەنابەران ئەژمار دەکرێت بەڵام بەداخەوە به هۆی کێشەی شەڕی وڵاتی سووریا و وڵاتانی تر که تووشی ململانێ ڕۆژانەن  پەنابەرانی  سیاسی به تایبەت کوردستانی رۆژهەڵات کارەکانیان  دوا دەخرێت.
بەڵام لە یادمان نەچێت  سیاسەتی  جیهانی و بەرژەوەندێکانی نێوددەوڵەتی وڵاتانێک  وەکوو ئامریکا، کانادا و ئۆسترالیا وای کردووه که پەنابەرانی  ئێرانی به تایبەتی کوردستانی ئێران که چالاکی سیاسی ومەدەنیان بووه کەوتوونەتە بەر پەراوێز.
نووسینی: وەنەوشە کەریمزادە

Wednesday, April 20, 2016


اينجا جمهوري إسلامي اخوندي ايران ميباشد اينها ميخواهند حجاب را بالآي مردم با زور تفنگ ، چاقو ، خون ، زندان بقبولانند

اينجا جمهوري إسلامي اخوندي ايران ميباشد اينها ميخواهند حجاب را بالآي مردم با زور تفنگ ، چاقو ، خون ، زندان بقبولانند
نميدانم چي بنويسم قضاوت با شماها